Astma jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych dotyczących układu oddechowego zarówno w Polsce jak i na świecie. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią nawet do 5,5 % mieszkańców a rocznie z jej powodu umiera około 1000 osób. Jak skutecznie rozpoznać astmę i ją leczyć?
Astma – co to za choroba?
Istotą astmy jest proces zapalny toczący się w oskrzelach. Powoduje on zwiększenie kurczliwości mięśni gładkich a co za tym idzie ogranicza przepływ powietrza, co objawia się świszczącym oddechem. Obturacja (zwężenie) oskrzeli jest odwracalna i może ustąpić samoistnie lecz możemy przyspieszyć ten proces używając odpowiednich leków.
Objawy astmy u dzieci
Najbardziej charakterystycznymi objawami astmy są duszność i suchy kaszel. Mają one napadowy charakter i zmienne nasilenie. Duszność występuje najczęściej w nocy i nad ranem, może być poprzedzona i niejako “wywołana” przez kaszel. Niekiedy duszność nie występuje a kaszel jest jedynym objawem choroby, mówimy wtedy o wariancie kaszlowym astmy.
Często duszności towarzyszy uczucie ściskania w klatce piersiowej oraz świszczący oddech spowodowany upośledzonym przepływem powietrza przez zwężone oskrzela.
U dzieci poza ww. objawami możemy zaobserwować przyspieszenie oddechu oraz pracy serca, trudności w mówieniu, zaciąganie skrzydełek nosa i przestrzeni międzyżebrowych w czasie oddechów czy też przerywany płacz. Objawy te nie zawsze muszą wskazywać na astmę ale wymagają pilnej konsultacji z lekarzem.
Napady astmy mogą być wywoływane przez wysiłek fizyczny, zimne powietrze, stres, alergeny (astma alergiczna), silne substancje drażniące, dym tytoniowe czy niektóre leki (np. aspiryna – astma aspirynowa). Dlatego bardzo ważne jest “namierzenie” odpowiednich czynników wywołujących i unikanie kontaktu z nimi.
Jak lekarz ustala rozpoznanie?
Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie badania pacjenta oraz dokładnie zebranego wywiadu. Należy również potwierdzić ograniczenie przepływu powietrza przez oskrzela i jego odwracalność. W tym celu wykonuję się badania spirometryczne oraz próbę rozkurczową polegającą na podaniu pacjentowi leku rozszerzającego oskrzela i porównania wskaźnika FEV (nasilona pierwszosekundowa pojemność wydechowa – czyli ilość powietrza jaką wydychamy z płuc podczas pierwszej sekundy wydechu) do stanu sprzed badania. Jeśli zwiększy się on o 12% i/lub 200 ml wtedy z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy rozpoznać astmę. Ponadto lekarz może wykonać wysiłkowe lub inhalacyjne próby prowokacyjne czy też badanie szczytowego przepływu wydechowego.
U dzieci rozpoznanie jest dużo trudniejsze z racji tego, że wynik spirometrii może być zafałszowany przez niewspółpracujące lub nieprawidłowo wykonujące badanie dziecko. Nie zaleca się wykonywania badania spirometrycznego u dzieci poniżej 6. roku życia. Dlatego główne znaczenie w postawieniu odpowiedniej diagnozy ma wywiad z rodzicami oraz badanie fizykalne.
Jak kontrolować astmę?
Na początku warto nadmienić, że astmy nie da się całkowicie wyleczyć lecz można ją w dość skuteczny sposób kontrolować. Należy stworzyć plan kontroli astmy uwzględniający czynniki ją wywołujące u danego pacjenta, badanie nasilenia objawów oraz leczenie farmakologiczne. Pacjent powinien wyeliminować czynniki wywołujące napady lub przynajmniej ograniczyć kontakt z nimi. Leczenie farmakologiczne lekarz wdraża na podstawie częstotliwości oraz nasilenia objawów, czy też ich wpływu na jakość życia chorego.
Jakie leki są używane w leczeniu astmy?
- Glikokortykosteroidy wziewne – najważniejsze leki stosowane w leczeniu astmy, pomagają ograniczyć stan zapalny w oskrzelach, zmniejszają częstość zaostrzeń oraz nasilenie objawów
- Długo działające β2 mimetyki – są to leki rozszerzające oskrzela, które zawsze muszą być podawane w połączeniu z glikokortykosteroidami, nigdy w monoterapii. Podawane najczęściej dwa razy dziennie
- Krótko działające β2 mimetyki – działają podobnie jak długo działające lecz szybciej i krócej, stosowane doraźnie w celu przerwania napadów astmy
- Teofilina – rozszerza oskrzela i działa przeciwzapalnie
- Kromony – podawane wziewnie, bezpieczne i dobrze tolerowane jednak nie posiadają działanie przeciwzapalnego
- Leki przeciwleukotrienowe – hamują działanie leukotrienów które nasilają skurcz oskrzeli i proces zapalny
Każda terapia musi być zindywidualizowana dla każdego pacjenta, decyzję o podjęciu leczenia i stosowania określonych leków podejmuje lekarz.
Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.
