Nie od dziś wiadomo, że palenie papierosów niesie za sobą szereg niepożądanych i szkodliwych dla zdrowia skutków. Palacze są szczególnie narażeni na choroby układu oddechowego, krążenia, pokarmowego czy nowotwory. A to dopiero wierzchołek góry lodowej.
Badania dowodzą że palacze żyją około 10 lat krócej niż ich niepalący koledzy. Uniwersytet w Bristolu wyliczył nawet, że jeden papieros skraca życie o 11 minut! Czy to dużo, czy mało? – niech każdy z nas odpowie sobie na to pytanie zanim sięgnie po kolejnego papierosa.
POChP – co to takiego?
POChP, czyli Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc jest to zespół chorobowy, który charakteryzuje się postępującym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Jest to związane z utrzymującą się odpowiedzią zapalną na substancje znajdujące się głównie w dymie tytoniowym (90% przypadków), ale też w zanieczyszczonym powietrzu czy pyłach przemysłowych. POChP, choć rzadko, może być również spowodowane genetycznym defektem wytwarzania alfa-1 antytrypsyny – substancji, która chroni tkankę łączną przed zniszczeniem podczas trwającego stanu zapalnego. Jej niedobór charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem tkanek.
Główną przyczyną POChP jest jednak ekspozycja na dym tytoniowy. Dotyczy to zarówno palaczy “czynnych” jak i tych “biernych”, którzy żyjąc lub przebywając w obecności osób palących są narażeni na wdychanie szkodliwych toksyn.
POChP – czym się objawia?
Objawy POChP pojawiają się stopniowo a wraz z upływem czasu przybierają na sile. Początkowo pacjent może nie odczuwać żadnych dolegliwości. Jednym z pierwszych objawów jest poranny kaszel. Później pojawia się duszność, początkowo w czasie wysiłku (duszność wysiłkowa), następnie wraz z rozwojem choroby również w spoczynku (duszność spoczynkowa). W zaawansowanej postaci POChP chorzy mają problemy z tolerancją wysiłku, a często wykonywanie nawet najprostszych czynności sprawia im dużą trudność. Ponadto kaszel ulega nasileniu, pacjenci skarżą się na poranne odkrztuszanie białawej lub przezroczystej wydzieliny, co przynosi im chwilową ulgę. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do jadłowstrętu, spadku masy ciała, depresji i postępującego wyniszczenia.
Jak lekarz ustala rozpoznanie?
Lekarz ustala diagnozę na podstawie objawów klinicznych, dokładnego wywiadu z pacjentem a także badań dodatkowych. Lekarz zadaje pytania o charakter objawów, ich nasilenie, a także czy pacjent pali papierosy i/lub jest narażony na wdychanie szkodliwych substancji. W trakcie badania zwraca uwagę na ustawienie klatki piersiowej, jej ruchomość, obecność świstów czy furczeń nad oskrzelami, ocenia jak pacjent oddycha, czy używa do tego dodatkowych mięśni oddechowych. Charakter objawów i ich nasilenie jest zależny od stopnia zaawansowania choroby.
Niezbędne do rozpoznania POChP jest badanie spirometryczne. Oceniany jest parametr FEV/FVC (stosunek procentowy natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej do pojemności życiowej) po podaniu środka rozkurczającego oskrzela. Gdy wynosi on <0,7 możemy mówić o rozpoznanym POChP. Ponadto lekarz może zlecić wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej, na którym zobaczyć można zmiany w obrębie płuc, obniżenie przepony, czy też w przypadku zaawansowanej POChP – powiększenie prawej komory serca i naczyń tętniczych. Lekarz może zlecić również morfologię krwi oraz gazometrię krwi tętniczej, celem oceny zaawansowania choroby i ustalenia ciężkości zaostrzeń. Na podstawie wyników badań kwalifikuje się pacjenta do odpowiedniej grupy (A,B,C,D) pod względem ilości i częstości objawów oraz ryzyka ewentualnych zaostrzeń. Na tej podstawie podejmuje się decyzję dotyczącą rodzaju i dawkowania leków jakie powinien przyjmować pacjent.
Jak leczyć POChP?
POChP jest chorobą, której niestety nie możemy wyleczyć z racji, że obturacja i zwężenie oskrzeli jest nieodwracalne. Istnieją jednak leki, które zmniejszają nasilenie objawów, a w połączeniu ze zmianą trybu życia i przede wszystkim definitywnym rzuceniem palenia, mogą skutecznie zmniejszyć progresję choroby. Po zastosowaniu się do zaleceń lekarza komfort życia pacjentów, tolerancja wysiłku oraz samopoczucie, często ulegają widocznej poprawie. Leczenie farmakologiczne należy prowadzić do końca życia, podobnie jak bezwzględnie zaprzestać palenia oraz unikać narażenia na zanieczyszczenia powietrza. Warto zaszczepić się przeciwko grypie i pneumokokom (powyżej 65 roku życia), gdyż zmniejsza to ryzyko wystąpienia np. zakażeń dróg oddechowych.
Leki pierwszego wyboru stosowane w POChP:
- Beta-2 mimetyki – są to leki rozszerzające oskrzela. Dzielimy je na krótko i długodziałające. Krótkodziałające, charakteryzują się szybkim początkiem działania, które utrzymuje się 4-6 godzin. Stosowane doraźnie, w przypadku zaostrzeń astmy lub POChP. Długodziałające mają wolniejszy początek działania, ale skutecznie rozszerzają oskrzela nawet przez 12 godzin. Stosowane w leczeniu umiarkowanej, ciężkiej i bardzo ciężkiej postaci POChP.
- Leki antycholinergiczne – działają podobnie jak Beta-2 mimetyki aczkolwiek poprzez inny mechanizm. Dzięki czemu mogą być dla nich skuteczną alternatywą lub można stosować je razem gdy lekarz uzna to za stosowne.
- Glikokortykosteroidy wziewne – leki łagodzące stan zapalny w obrębie oskrzeli, stosowane u pacjentów z dużym ryzykiem zaostrzeń.
Ponadto mogą być stosowane inhibitory fosfodiesterazy typu 4, opioidy, mukolityki czy też leczenie tlenem. Ostateczną decyzję co do rodzaju farmakoterapii podejmuje lekarz w oparciu o wywiad z pacjentem, badania, stopień zaawansowania choroby oraz tolerancję określonych leków przez chorego.
Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.